Februar

 

Mensche wie Due on ich

 

Et jet allerhands Löck, Jrueße on Kleene, Ärme on Riche, Studierte on Löck, die bloß een eefach Scholl besoot haan. Trotzdem, et sen all Mensche, die Freud on Leed, Angst on Sörch kenne. Woo Vorurtei­le sen, kann me schläech zesaame spreiche on sich vestoon. Su es et, wann me hüet, als eefache Mensch kann me net met nem Profes­sor spreiche, oder wer kee Abitur hätt, met dämm kann me sich net onnehaale. Su stemp dat net. Et jeeht och annesch.

 

Ich troof bej Jeläjenheet ne Bekannte. Däe Name woss ich net mie. Äe sprooch mich stracks met mengem Name aan on stallt sich on seng Frau met Schmitz füe. Mie drej woere flöck en nem jode Je­spräch. Ich merk, dat däe Schmitz vell Dörfer kannt on woss, wie et op nem Dörf zojeht. Äe on seng Frau sprooche su jot Platt wie ich. Mie vestonne oss prächtig.

 

Am nächste Morje koom enne Bekannte on soot, dat wär jo "Professor Schmitz", met dämm ich am Desch wäer. Watt soll ich noe maache? Soll ich noe annesch mit dem spreiche, nur well ich jetz weeß, dat däe Professor es? Woo mie oss su jot onnehaale hatte? Su richtig von Mensch ze Mensch. Do woe nex von Huhnäsigkeet on nex von Minderwertigkeet jewäes. Ich sen bej mengem eefache "Herr Schmitz" blewwe, oone Dr.‑Tittel on drömm on draan. Mie haan oss noch jot onnehaale. Dobej haan ich jemerk, en wie velle Sache, watt et Hätz, et Jemöt on osse Jlaube aanjeet, die Schmitze on ich ähnliche Ansichte hatte. Dat sen wichtig Saache, die nex met stu­diere ze doon haan. Dobej kann sujar enne Professor on en Buerefrau ähnlich denke.

 

Ich weeß, die Professoren sen net all wie menge Professor. Trotz­dem, et sen Mensche wie due on ich. Ich weeß, menge Herr Schmitz denk jenau su öwwe eefach Löck.

 

 

Dä Düwel on die Zantpenk

 

Jrueß Helde, die vell Strapaze op sich jehollt haan, sen bej Zantpenk klitzekleen woere. Anton woe keene Held, äe hatt äwwe Zantpenk. Vüe 60 ‑ 70 Joohr jeng me net eefach bej ne Zahnarzt. Däe hätt Jeld haan welle, dumols doot dat och noch jot wieh.

 

En däe Zitt woe ze Ruhr de Wald, ne Mann, däe off de Penk holle konnt. Vell Jeld woll däe net haan. Also jeng Anton bej däe Wald. Däe strech em öwwe dat Back met demm domme Zant. Dobej sprooch äe och jett. Anton soll noch e Vaterunser bädde, dann soll die Zantpenk fott joohn. Dann wue noch jett vezallt. Däe Wald kannt seng Kunde. Äe frooch Anton, off äe de Düwel ens seehn wöll. Däe meent, de Düwel hätt äe emme ens jäe jeseehn. Däe Wald soot, dann leet äe en konn.

 

Stracks dropp woere Schrett de Steenweich eraff konn. "Do kött äe", hatt däe Wald jesoht, "Wann äe de Huusdüe opdeet, kött äe och en de Stovv". Anton woe et doch net jeheuer, demm Düwel richtig en et Jesiech seehn, leewe net. "Loss en do", soot äe zu demm Wald, "ich well en net seehn". Die Schrett füe däe Huusdüe jenge du fott.

 

Domet wäe jo ejendlich alles jot jewäes, wann Anton net heem jemoot hätt. Bes Jau sen doch bahl 6 km. Wann däe Düwel eenem onne­wäechs noe opluet? Däe Wald soot zwar, äe hätt däe Düwel fottje­scheck, äe bröech keen Angst zu haan. Off däe Düwel dadrop hüet? Watt kann op 6 km net al passiere! op jede Fall, Anton hollt de Been en de Hänn, on ab, en Richtung Jau. En eenem Oodem leev äe dörch bes Tontörf. Hennet jede Heck konnt jo däe Düwel op en waade. Va Tontörf jeng et bergaff, do konnt äe jet lieechte loofe. Ja, su witt wäere die Ruhre Düwele jo och net joohn! Seng Zantpenk hatt Anton en däe Zitt lang vejeiße.

 

 

Füe 60 Joohr en Rathse Möll

 

Et woe für mich e Abenteuer, wie ich met mengem Vatte füe 60 Joohr en de Möll fahre konnt. Von Jau no Holzmöllem es et zwar bloos zwei Kilometer. Bes 1933 woe zwesche däe Dörfer keen Strooß. Do moot me öwwe Buir oder Röddet fahre. Dat sen doch jot fünf Kilometer, on ärch bergaan. Met nem Oaßejespann bruch me dafüe ne hallewe Dach. Ich wue en de Noobeschaff jescheck, off eene jett en de Möll jäv. Die Noobere brächten dann ihr Fruech. Jede soot, wie äe et jäe jemahle hätt. Me Vatte huet sich dat aan.

 

Däe Möller stoon en däe Düe, wie mie aa Rathse de Hoff eraff fuere. Me Vatte fuhr däe Waan onnet däe Sackopzoch. Wie die Fruech affjelaade woe, doesch ich mie die Möll aasehn. Hennet däe Huusdüe woere die jrueß on kleen Zahnrade, die all vom Wasserrad jedrewwe wuere. Een däe henneschte Eck woe et janz düster. Onnet däe Deck woere die Säck fassjeschnallt, waa et Mäehl drenn leef. Füe aan de Düe woe e klee Pult. Do wue opjeschrewwe watt aa Fruech erenn woe konn on watt aan Mäehl erüss jejange woe.

 

Dann jenge mie op däe Spiche kicke. Do stonne die Säck, die mie bräch hatte. Däe Hafer füe et Veeh wue stracks jemahle. Die Fruech, die füe zu backe woe, moot jereinich wäere. Zeröck op dem ieeschte Stock konnt ich die jrueß Triechte seehn. Die Fruech wue vom Spiche üss dadren jeschott. Die Fruech leev en nem dönne Strool zwesche die schwer Mahlsteen. Dodronnet woere die Säck fassjeschnallt. No dämm, wie fein dat Mäehl sen soll, wue et zwei oder drejmool jemahle.

 

Dann doesch ich ens aan däe Fenster erüss op dat jrueße Wasserrad kicke. Däe Raths soot, dat Rad wäe fünf Meter deef. Ich wue richtig schwindelich. Dat Wasser komm dörch en Renn jeloofe. Lenks koom dat Rad met leddige Schuffele eropp. Wann et dann onnet däe Wassestrool koom, leev dat Wasser en die Schuffele. Dat joov dem Rad däe Schwung, dat Jetreide ze driewe. Do koom et janz kalt on füech eropp. Öwweall looch jett fenge Mäelstöbb on alles zeddert jett, su e klee Kribbeles en däe Been.

 

Me Vatte on däe Raths hatten dabennet jett jeplänt. Dann hollt me Vatte Mäehl, dat füe Löck üss Jau fäedich woe, met heem. Ich krech von däe Frau Raths e Weckstöck met Honnich. Dadraan denke ich höck noch, wenn von Rathse Möll jesprauche wieet.

 

 

Heimat, watt es datt?

 

Et woe en ner jemötliche Rönd, bej nem Jlas Weng. Em Jespräch meent eene: "Heimat, watt es dat?" Do moss keene soon, dat weeß doch jede!

 

En Frau meent, sey wöss nex met demm Wöetche aanzefange. Emme, wann et op eene Plaatz schön wäe woere, wäe ihr Vatte, däe Beamte jewäes wäe, vesatz woere. Sey hätt nerjens en richtig Fröndin je­hatt. En Fröndin mööt doch och bej en Heimat hüere. Ne annere meent, seng Motte wäe seng Heimat jewäes. Wie die jestorve wäe, hätt äe keen Heimat mieh jehatt. Dat Huus, dat äe sitt 10 Joohr hätt, wäe noch keene richtige Ersatz dafüe. Äe hoff äwwe, dat et füe seng 5 Kenne de Heimat wüe. Füe ne drette woe et Elternhuus de Heimat jewäes. Su lang se Broode dodren jewahnt hätt, hätt äe emme dat Jeföhl jehatt, heem ze konn. Do wäe alles su jewäes, wie die Eltere et jehatt hätte. Wie senge Broode dat vekoof hätt on en dat nöy Huus jetrocke wäe, hätt äe kee Heem mieh.

 

Watt meene ich noe dazo? Meng Motte es fröh jestorve, die haan ich komm jekannt. Ich wahne net mieh em Elternhuus, dat määch mie nex üss. Vüe mich es de Famellich de Heimat. Äwwe och et Dörf, wo me jede Schrett on Trett kennt, die jot Bekannte, die me hätt. Debej hüet de Kerch, wo me en Freud on Leed jebädd hätt. Däe Kerchhoff, wo su vell üss menge Famellich bejrawe sen. Die Flur hüet debej on däe Bösch, däe en däe 60‑70 Joohr su jot jewaaße es. Alles dat hüet debej. Och oss Platt, dat su vell Löck vemess haan, die fott jetrocke sen.

 

Watt es Heimat noe, wann jede jett annesch dodronnet vesteeht? Ich jlöwe, jede denk dobej aan die jong Joohre, wo me noch keen Sörch hatt. Me denk aan e Huus, dat jemötlich woe, wann et och ärm woe. Me denk aan Mensche, die eene jäe hatte, die eene vestonne, waa me sich dropp velooße konnt. Dat wieet och op jong Löck zo­treffe. Nue wäe ens richtig Heimweh jehatt hätt, weeß, watt dat Wöetche bedöck. Dat jeeht an et Hätz on aan et Jemöt, dat kann me net su eefach erkläre. Domet es et su ähnlich wie met däe Liebe, wie me se nur en jonge Joohre haan kann. Wäe se kennt, demm bruch me se net ze erkläre, wäe se net kennt, demm kann me se net erklä­re.

 

Et passiere noch Wunder

 

En däe 30er Joohre woe en schläech Zitt, och hee en däe Eefel. Die Buerebetriebe woere zom Deel su kleen, dat se keen Famellich er­nähre konnte. Wann et dann em Stall e Malöe joov, konnt dat füe eene däe Ruin sen.

 

Nem Bekannte woe en däe Zitt en Koh kapott jejange. En schlemm Saach, wann eene nur 2 Köh hätt. Äe hatt jetz kee Jespann mieh on füe de Famellich keen Mellich on keen Botte. Op eemool hatt äe doch wie en Koch. Däe Betrieb konnt widde joohn. Woo se dat Jeld füe die Koch kreje hatt, weeß ich net. Die Frau hatt mie ens jesooht, op de Kass krechte se kee Jeld jelennt, do hätte se noch ze vell ze bezahle.

 

20‑30 Joohr späde hätt se mie ens vezallt, wie dat dumols konn woe. 14 Daach, no demm die Koch kapott jejange woe, woe ne Breef konn. Se hätte ejendlich nue Reichnunge on Mahnunge kreje, drömm hätt se däe Breef och janet op mache welle. Et wäe äwwe keene Ab­sender dropp jewäes, do hätt se dann doch ens jekecke. Wie se däe Breef opjemäch hätt, wäe do Jeld dren jewäes, Jeld füe en nöy Koch ze jelle, wie op nem Zeddel jestanne hätt. Se hätt dat ieesch ja net jlöwe welle, datt dat stemme könnt. Suvell Jeld jeschenk kreje. Ihrem Mann wäe es och su jewäes. Se hätt dat Jeld onne­soot, off et äch wäe. Äwwe et woe äch. Et woe och  jenoch  füe en nöy Koch ze jelle. Se hätt kenz erüss kreje, von wemm dat Jeld wäe. Se meent zwar, se wöss, wäe et jeschenk hätt, et wäe kenz davon jesprauche woere.

 

Meng Bekannte woe och no 30 Joohr noch jerührt, wie se mie dat vezool. Se meent, dat wäe ihr dumols wie e Wunder füe konn, dat eene so vell Jeld veschenk. Suen Wunder jet et jo, äwwe selde. Do hätt osse Herrjott e Hätz aanjesprauche, dat et su vell Jeld heer­jet. Es dat kee Wunder?