Juni
Oss Platt soll net sterwe Et jet jo Löck, die meene, et wäe e Zeeche von Dommheet, wann me platt sprech. Seche, me moss och hudütsch konne, me kann äwwe och op Hudütsch domm sen. Mie sollte op oss Platt stolz sen. Dafüe bruch me sich net ze schaame. Ich denke draan, wie die Frau von nem Professor ihre Mann "Mattjö" aasprooch. Die zwei spreiche su jot platt wie ich. Ich woe op ner Mundart‑Tagung en Bonn‑Beuel. Do sollte e paar Professore spreiche. Dat es männichmool ärch jelieet. Ich woe jespannt. Do woere 150 Mensche, die sich, wie ich, füe Platt interessierte. Nur, die Noobere an mengem Desch sprooche nur Hudütsch met mir, trotzdämm ich Platt sprooch. Dat "Amt für Rheinische Landeskunde, Sprachgeschichte und Volkskunde" vesöök, däe Mundart däe Wäet zeröck ze jänn, däe ihr zosteht. Met Platt kann me vell üssdröcke. Nur wenn et net mieh jesprauche wieet, es et bahl duet. Dat Amt wel dat, watt noch do es, erhaale. Die Löck solle wesse, Platt es schön, Platt es schön füe jed Dörf on jede Stadt. Platt hellef, dat Jeföhl füe die Heimat zu wecke on ze erhaale. Dat Amt hätt Wöet on Bejriffe jesammelt, die höck bloß noch aal Löck kenne. Wie Quös, Komp on Dörpel, Mööte on Prötte. Füe alles, watt met Dreck ze doon hätt, woere 1250 Usdröck zesaame konn. Vell, die sich ähnlich senn, annere, die bloos en eene bestemmte Jäjend jesprauche wäere, die vell Löck ja net mieh kenne. Bey däm ieeschte Referat meent ich, dat hätt doch nex met Platt ze doon. No däm zweite on drette Vortrag merk ich, datt dat su richtig woe. Su hatt die Saach Hand on Foß. Jetz hatt ich och dat vestanne, watt dä ieeschte Professor jesprauche hatt. Op jede Fall, watt dat Amt en Bonn well, wafüe die Professore sich ensetze, wafüe 150 Mensche zesaame konn, es een jot Saach. Oss Platt moss wiee jesprauche wäere, oder et sterv. Dat wäe schaad. En dä letzte 30 Joohr sen su vell jot Saache op dä Schutt konn, die me sich höck wiee zeröck wönsch. Oss Platt soll net och noch da konn. Ich hätt bloos jewönsch, die Referente hätte all e paar Sätz op Platt jesprauche, dat woeren se doch ejendlich däm Thema schöllich. Su hann bloos die Bure üss däm Krees Ooche on üss däm Oberbergischen Krees öwwe Haame on Sänzel Platt jesprauche. Vom Honsröck heel äwwe eene ne wunderbare Vortrag op Platt. Drüsse, füe dä Düe, sprooch ich e paar Fraue op Platt aan. Sofort soot een Frau. "Woo kott Ihr dann häe"? Die woe üss menge Jäjend. Do sitt me, watt Platt kann.
Bonnezupp met Pannekooche Die aal Löck erinnere sich noch jot aan die Zitt no demm ieeschte Krech. Dumols koome vell Handwerkspueschte en et Dörf. Die soote ihre Spruch: "Ein durchreisender Handwerker bittet um eine milde Gabe". Öm die Metachszitt froochten se no jet ze Eiße. Wann se en eenem Huus net satt wuere, wue em nächste Huus noch ens jefrooch. Wann die Löck och ärm woere, su jeng doch keene hongerich am Dörf erüss. Männichmool wuere die Potziuene am Dech jedeelt. Jede joov jet aff füe däe Handwerkspuesch. Hubäet, eene von aach Kenne, vezool mie dovon e schön Stöckelche. Hubäet se Leibjerich woe Bonnezupp met Pannekooche. Dat joov et emme Friddes, dann joov et kee Fleesch. Hubäet fraut sich die janze Weich op seng kleen Pannekooche. Die Jeschwiste krechte all zwei, drei Stöckelche. Dat woe su vell wie Hubäet senge kleene Janze. Do koom ens op eenem Friddich enne Handwerkspuesch on woll jäe met eiße. Hubäet seng Motte joov demm enne Teller Bonnezupp on Hubäet senge kleene Pannekooche hallev. Die Bonnezupp jönnt Hubäet jo dem Handwerkspuesch, äwwe net däe hallewe Pannekooche. Dat sollt och däe Handwerkspuesch wesse. Seng Motte hätt em hennenoo kloejemäch, wie dat es, wann eene keen Heimat hätt on kee Mensch hätt, däe füe eene em Alter sorch. Hubäet sooch dat jo en, meent äwwe: "Dann konnt äe wennigstens aan nem annere Daach konn." Aan jedem annere Daach hätt Hubäet jäe jedeelt.
Wie die Bööm va Öskerche an die well Sou en de Ardenne konn sen 1979 määch die VHS Öskerche en Studienfahrt en de Ardennen, en de Jäjend von Bastogne on Martelange. Do soll en Führung dörch ne Bööche-Bösch senn. Peter Roth hatt dumols die Führung von däe Fahrt. Ich hat met dem öwwelääch, e paar Bööche-Setzlinge met ze holle. Die Setzlinge wollte mieh en Belgien en däe Bösch setze, als Fröndschaftsbömche üss däe Eefel. Die Bömche, 30 bis 40 cm jrueß, wure schön in Torf jepack on fuhre met no Belgien. Wie dat su üblich es, wure die Jäste üss däe Eefel offiziell von däm Präsidenten des belgischen Kulturvereins on dem Föeschte bejröß. Dat woe op nem jrueße Platz, wo dat Denkmal für die Ardennen‑Jäger steeht. Op nem huhe Sockel steeht dat Zeeche von däe Division, en well Sou. Öm dat Denkmal stoon allerhand Bööm on Strüch, wie dat noch bei oss bei suen Anlage es. Die Häre üss Belgien frochte, watt mie met däe Setzlinge wollte. Peter Roth soot, die sollte als Fröndschaftsbömche en däe Bösch jesatz wäre. Die Häre meente, wann dat su wäer, dann stönne die Setzlinge doch beiste do am Ehrenmal, off mie die net daa setze wollte. Natürlich wollte mie dat. Dat woe doch ne jode Vüerschlach, füe os en Ihr. Sitt däe Zitt stoon am Ehrenmal in Martelange drei Bööche-Setzlinge üss dem Krees Öskerche, üss dem Jaue Bösch. Se stoon onnet däe Hennebeen van däe welle Sou. Wann ens eene da kött, kann äe ens kicke, off se jot jewaaße senn.
Von Sex on Liebe "Mit Revolver und Messer zur Liebe gezwungen", stonn en der Zeidung. Do woe ich jespannt, Watt do passiert wäe. Et stallt sich erüss, et woe en Vergewaltigung. Ne Mann hatt en Frau mit enem Mätz on nem Revolver gezwonge, sich füe seng Begierde zur Verfügung ze stelle. Noe saach ens eene, dat hätt jett met Liebe ze doon. Ich fenne et emme schrecklich, wann füe Sex Liebe jesooht wieet. Dat es su, als wenn me füe Vasteloovendsbleich Jold soon dät. Et sitt beetz joldig üss. Bloos, Vasteloovendsbleich jet et en Masse on hätt keene Wert. Jold es jet Seltenes on hätt ne jrueße Wert. Wäe meent, Sex wäe Liebe, es ärm dran, well äe kenz richtig Liebe kenne jelieet hätt. Liebe hätt och met Sex ze doon, es äwwe mieh. Die Liebe kött von Hätze on meent dä janze Mensch. Se es am janze Mensche interessiert. Seche, och aan Sex. Äwwe net bloos dodraan. Me freut sich mit dem Mensche, däe me jäe hätt, on es zesaame met demm truerich. Wo Liebe es, lött eene dä anne net em Stech, wann et och ens schwäe es. Eene kann sich op dä anne velooße. Liebe jeeht op ne bestemmte Mensch üss, Sex hätt me höck met dämm on moa met nem annere. Jrad wie me Loss on Laune hätt. Sex hätt su wennich met Liebe ze doon, wie Vasteloovendsbleich miet Jold ze doon hätt. Vasteloovendsbleich lett no Vasteloovend op dä Strooß em Dreck. Jold wieet att emme düere.
Wie der hellije Antonius ens vell Jlöck jehatt hätt En däe Kolevebaach wieet däe heilige Antonius veieht. Dat es däe Hellije, däe vüe verlorene Saache zoständich es. Su woe et fröhde. Wann eene jet velore hatt, wue et ieesch e Vaterunser zum Antonius jebädd. Wann datt ens jot gesoot wue, fonn me dat velorene off wie zeröck. Also hatt däe hellije Antonius jehollefe. Do hatt Wellem ens 20 Mark velore. Vell Jeld en däe Zitt. Trotzdämm äer jot gesoot hatt, hatt äer dat Jeld net fonne. Seng Frau doesch dat net wesse. Die wüe en jrueß on kleen üssschenne, dat äer dat velle Jeld velore hatt. Drömm jeng äe en die Kapelle bej der Antonius. Äe sprooch janz venöneftig met däm. Äe woll zwei Vaterunser bädde on een Käez opstelle. Een füe fönnef Jrosche. Dat woere em die 20 Mark wäet. Dann wue Wellem rabiat. "Wann due mie net hellefs, dat ich die 20 Mark fenne, schloon ich dir all Knauche kapott". Su, demm hatt äe et äwwe ens jot jesooht! Dat met dem Knauche kapott schloon, hatt Pastue noch jrad jehuet. Däe woe sich och net seche, off Antonius bej däe 20 Mark helfe könnt. Op jede Fall hollt äe die schön jrueß Figur vom Altor on doot die en die Sakristej stelle. Op däe Altor stallt äe ne kleene Antonius, däe at lang net mie jebruch wue. Äe woll äwwe oppasse, wie dat met Wellem widde jeng. Et duet net lang, du koom Wellem met däm Ploochklöppel zeröck. Ieesch woe äe jet vedutz, dat do jetz su ne kleene Antonius stonn. Dann soot äe zo däm Kleen: "Hee Jong, wo es de Vatte? Saach, däe soll ens häe konn." e Jlöck, dat Pastue sich du enjemisch hätt. Ses hätt de hellije Antonius bei däe Tour Schläch kreje.