Gott und die Menschen
Ne janz normale Mensch Karl Klein hätt miee ens e schön Stöckelche vezallt. Als jonge Mensch woe äe em Musikverein jewäes. Wann ne Zoch jewäes wäe, hätten se Marschmusik jemääch. Sie hätten äwwe och op dä Kermes Danzmusik jemääch. Dumols woere net su vell Veranstaltunge, äwwe Kermes wue drej Daach jefieet. Ens sollten se en nem Dörf an dä Ahr Kermes Musik maache. Em letzte Moment konnt äwwe eene üss dä Kapell net met spelle. Ne Ersatzmann woe net do. Se mooten vesööke, dadroont üsszekonn. Jlöcklichewies woe en demm Dörf ne jonge Musikant, däe als Ersatzmann met spelle woll. Datt klapp prima, me merk ja net, datt däe net debej huet. Bej drej Daach Kermes haan och die Musikante vell Spaß. Me hatt sich kenne jelieet. No Joohr on Daach troof Karl dä Musikant noch ens. Et ieesch wue öwwe die Kermes von dumols jesprauche, wo me zesaame jespellt hatt. Dann hatt Karl jefrooch: "Wie jeht et diee, watt bes due woere?" Däe hatt jesooht: "Ich sen Bischof." Op alles woe Karl jerich, äwwe net dadrop. Em ieeschte Moment woe em datt Zitat vom Jötz erüssjerötsch. Do bliev och nem Bischof nex öwwerich, als met zu laache. Wie ze Trier en Kerch renoviet wue, woe Karl met om Richtfest, wo dä Bischof och debej woe. Karl hatt sich am Desch met sengem Noobe onnehaale, dobej hatten se och vam Bischof jekallt. Wie Karl jesooht hatt, met demm hätt äe att Danzmusik jemääch, meent däe, Karl wöll en veäppele. Äe dät 5 Flasche Weng wette, datt dat net wohr wäe. Äe woe stracks bej dä Bischof jejange on hatt däe jefrooch. Dä Bischof hatt jesooht, datt stemp su. Äe hatt Karl met sengem Jlas Weng zojewenk. Och ne Bischof es als eefache Mensch op de Welt konn, es met annere Kenne en de Scholl jejange on hätt als jonge Mensch jäe Musik jemääch. Äe es ne janz normale Mensch on doch jett Besonderes, äe es Bischof.
Krüttwöschdaach Ob Mariahimmelfahrt, am 15. Aujust, wieet dä Krüttwösch jesäänt, ene Struuß, met demm die Mottejoddes jeieht wäre soll. Dadren hüet allerhand. Von jede Fruech 4 bes 5 Ähre, von Koen, Weeß, Hawe on Jäesch. Die Ähre sen ne Dank aan osse Herrjott, datt wiee füe e Joohr Fruech jewaaße es. Bej die Ähre konn och Heilkräuter. Et ieesch Wermut on Lebstock, Tee, däe en velle Jaade jehaale wieet. Füe Krüttwöschdaach wieet dä Tee affjemäch. Bej oss looch äe fröhde em Hoff op dä Bank. Wäe sellewe keene hatt, konnt sich en Handvoll holle. Dann kött noch Wormkrütt on Peffemönz dren. Met Wormkrütt kann me Wörm vedriewe, Peffemönztee hellef bej Buchpenk. Die anne Kräuter moss me aan de Wäech sööke joohn, wo net jemäht wieet. Do wieeß noch Rainfarn on Rainminze. Do kann me och noch Königskäeze fenne, däe jett et ja net mieh vell. Langsoome on Schoofrep hüet och en dä Krüttwösch. On Johanneskrütt, Herrjottsbettstrüüh. Dovon soll die Mottejoddes ihrem Kend en Unterlage en et Bett jemääch haan, wie se annesch nex hatt. Wäe keen Ähre on keen Kräuter hätt, kann ne Bloomestruuß met en de Kerch holle. Dadröwwe freut die Mottejoddes sich och. Bej oss määch me Vatte, on späde menge Mann dä Krüttwösch, ne handliche Struuß füe e Kend. En die Mette koome die Ähre, drömmerömm die anne Kräuter. Männichmool heesch et, maach ne jrueße Wösch, denk aan et Veeh. Ob Mariahimmelfahrt oder am Sonnich denoo bränge die Kenne ihre Krüttwösch en die Kerch, Kleene on Jrueße, die se met zwei Hänn droon mosse. Dann rüch die janze Kerch no Wermut on dä annere Kräuter. Die Kenne hann dä bittere Jeruch en dä Kleede on aan dä Hänn. Noom Sähe wieet dä Krüttwösch met eenem jedeelt, däe keene jemääch hatt. Fröhde koome die Ähre üss demm Krüttwösch bejm Enfahre en dä Baan. Do koome se en die janze Fruech. Die Kräuter wuere om Spiche jedrüch. Wann e Stöck Veeh krank wue, määch me dovon ne stärke Tee. Ich weeß net, off dä Krüttwösch höck noch füe Tee jebruch wieet. Als Dank an osse Herrjott on füe die Mottejoddes ze iehre soll me och höck noch ne Krüttwösch maache on en dä Kerch sähne losse. Ne Sähje, däe me met heem holle kann, konne miee all bruche.
Wann Duede opstoon Mie läwwe en ner Zitt, wo alles opjekläet es. Do moss me att Jlöck haan, datt eenem sue alt Stöckelche vezallt wieet, wo ne Duede em Jraav keen Rouh fend. Et woe en nem Dörf en dä Eefel. E Dörf wie all Dörfe, met Freud on Leed, mit Angs on Sörch. Me sitt jo net, watt ne Mensch denk, watt äe föhlt. Do es et jot, wann me eene hätt, demm me alles soon kann, watt eene dröck. Datt woe en demm Dörf dä Pastue, ne hätzensjode Mensch, däe att Joohr on Daach am Dörf woe. Äe woss, wie schwer et es, üss schläechte Jesellschaff wiee erüss ze konn. Jrad füe die Mensche doot äe besonders bädde. Öm die määch äe sich Sörch. Ob eemool storv dä Pastue janz plötzlich. Et janze Dörf woe en True. Jetz hatten se keene mieh, demm se alles klare konnte, däe füe jede ne Trues hatt. En dä Zitt koom Pitte, ne jonge Mann, öm 12 Uhr en dä Nääch langs de Kerch. Am Altor brannte de Käeze, drömm jeng äe ens kicke, watt do wäe. Do woe Pastue, däe jrat jestorwe woe, an dä Altor konn, als wenn äe de Mess doon wöll. Äe hatt sich en dä Kerch ömmjeseehn off eene Messdeene do wäe. Wie äe keene jeseehn hatt, woe äe met Träne en de Sakristej jejange. Äe hatt noch jesooht: "Herrjott, hellef miee doch". Dann woere die Käeze am Altor üssjejange. Pitte woss net, wat e dazo soon soll. Wie äe Pastue äwwe noch 2 mool jeseehn hatt, on datt däe emme su traurich woe, hatt äe datt nem Pater em Klueste vezallt. Däe moot die Saach äwwe och noch ieesch met sengem Abt bespreiche, ieh äe Pitte Antwoet jänn konnt. Wann Pastue noch ens an dä Altor kääm, soll äe bej däe joohn. Äe bröech net bang ze sen*. Äe soll Pastue am Altor deene, wie äe fröhde de Mess jedeent hätt. Nue su könnt äe demm hellefe. Am nächste Owend woe Pitte öm 12 Uhr en de Kerch jejange. Äe hatt sich näwwe Pastue aan dä Altor jekneet, hatt die Jebädde beantwoet on jedeent, wie fröhde. Wie dann zom Schluss „Ite Missa est“ on „Deo gratias“ jesooht waa, woe die Mess ze Enn. Jetz woe Pastue och fruh on hatt met Pitte spreiche konne. Äe hätt nem Mensche, däe en schläech Jesellschaff woe, en Mess versprauche. Wie äe su plötzlich jestorwe wäe, hätt äe die net mieh doon konne. Äe hatt äwwe jewoss, datt dä Mensch sich fass dadrop velooße hätt. Drömm hätt äe em Jraav keen Rouh fenne konne. Ne Pastue kann äwwe alleen keen Mess doon. Et moss wenigstens eene do sen, däe die Jemeen vertrett. Jetz, wo Pitte do jewäes wäe, hät äe die Mess doon konne. Jetz wäe äe och seche, datt se Sörjekend üss dä schläechte Jesellschaff erüss käm. Pastue woe met Pitte bes aan de Kerchedüe jejange on hatt en jesäänt. Dann woere die Käeze am Altor üssjejange on Pitte hatt Pastue nemmie jeseehn.
Jenoch es jenoch Mattes on Dröckche wore jlöcklich vehierood. Datt Huus woe jot enjerich. Se' hätte jetz e Kend bruche konne. Äwwe datt klapp net. Wie no drej Joohr och noch kee Kend koom, määchten die jong Löck en Wallfahrt no Käevelar. Do wollen se bädde, datt de Mottejoddes hellefe soll. Ort werklich, no nem Joohr koom e Kend op de Welt, et Mariche. Mattes on Dröckche woere jlöcklich. Et blevv äwwe net bej demm eene Kend. No 8 bes 9 Joohr hatt Mariche noch vier Jeschwiste kreje. Dann koom och noch datt Jüppche. Mattes on Dröckche hatten öwwelääch, jetz hätten se ejendlich jenoch Kenne, die Mottejoddes könnt met ihre Höllef ophüre. Mattes soll no Käevelar joohn on do Bescheed soon. Däe woss noch net, wie äe datt vüebränge soll. Dröckche soot em, äe soll sich füe die 6 Kenne bedanke. Datt wären äwwe jenoch. Die Mottejoddes soll met dä Höllef ophüre. Se könnt jetz bej annere hellefe. Bej demm Noobe Bäetes, däe däät se emme foppe wäje dä 6 Kenne. Däe hätt bloos ee Kend, däe könnt noch e hallef Dotzend bruche. Ich weeß net, off Mattes datt all bej dä Mottejoddes jesooht hätt. Ich weeß och net, off me die Höllef eefach affbestelle kann, ich weeß bloß, ze vell Höllef es och net jot.
Dä hellije Josef treck üss Die Hellije hatte et op dä Äed net eefach. Dä hl. Josef hätt vell Sörch mit sengem Kend jehatt. Äe es wäje demm sujar no Ägypten jetrocke, datt dä Herodes demm nex doon konnt. Och wie dä Jong jruede woe, hätt Josef jot füe däe on seng Motte jesorch. Josef hätt emme jäe jeärbet. Dobej woe äe jlöcklich on zefredde. Wie äe en dä Hemmel koom, määch äe sich och do stracks nötzlich. Watt net aan Oet on Stell woe, doot äe fottrüüme. Wo jätt kapott woe, doot äe et flecke. Äe konnt jo jot met Ax on Säech, met Haame on Zang ömjoon. Bloos bej dä Ärbed woe äe denne annere Hellije em Wäech. Em Alte flupp die Ärbed jo net su jot. Do hatte die jong Hellije emme jet zu knottere. Die hätte die Ärbed jo flöcke doon konne. Äwwe die ware ärch velade on meente, die Ärbed wäe füe sie net jot jenoch. Drömm öwwelääch Petrus, wie äe dä hl. Josef annesch beschäfftije könnt. Et jeng em drömm, datt Josef net emme em Wäech wäe on datt alle Hellije seehn konnte, datt dä aahle Mann emme noch met ärbed. Do hatt Petrus en Idee. Außer dä breede Strooß jeng och noch ee kleen Päädche en dä Hemmel. Die kleen Düe konnt me eefach bedeene, datt konnt och ne aahle Mann. Josef woe jo net op dä Kopp jefalle. Petrus määch em datt kleen Stövvche schön jemötlich on soot Josef, watt äe ze doon hätt. Äe mööt all Päss kontrolliere. Wann ne Pass net füe dä Daach jültich wäe, döesch äe die Düe net opmaache. Datt wäe streng Vüeschriff. Josef vesprooch, sich danno ze richte. Dann waat äe op Kundschaff. Su alleen woe datt ejendlich en langwielich Saach. Drömm freut äe sich, wie eene koom. Däe woe äwwe ne Daach ze fröh em Hemmel. Josef meent, datt wäe doch seche net su schlemm on leet dä Mensch erenn. Dä kleen Schwindel koom äwwe doch erüss on Josef moot bej Petrus konn. Däe doot em jot de Lewitte lässe, datt äe do net streng jenoch jewäes wäe. Josef woe et äwwe langsam leed, datt se all met em knottere doote, datt alles vekieet soll sen, watt äe däät. Äe soot füe Petrus: "Wann ich es satt sen, kündije ich. Ich holle meng Frau on dä Jong on trecke üss. Dann konnt ihr seehn, wie et hee widde jeeht."
Ne Kranz von Ruese September/Oktober es die Zitt für die Wallfahrte. Noom Mechelsberg on no Borwiele. En dä letzte Joohre joohn emme mieh Löck en dä Prossiun. Vell joohn, wel die Eltere att jejange sen. Wäe ens net aan dä Betrieb, an die Ärbed, an Ärje on all dä Drömm on Dran denke wellt, kann dobej jot affschalte. Wäe Sörch on Leed en dä Famellich hätt, kann datt ossem Herrjott vüebränge. En dä Prossiun wieet och jedank. Bej allem, watt att ens schwer es, hätt doch jeder och Uesaach ze danke. Dä Ruesekranz wieet zesaame jebädd, däe es net langwielich. Een Sitt bädd vüe, die anne Sitt bädd no. Als Frau bädde ich dä freudenreiche Ruesekranz et leevs. Däe es emme richtich. Off et füe mich, füe Kenne on Enkel, füe Verwandte on Bekannte es, emme es eene, wo dä Ruesekranz drob pass. Dä schmerzhafte Ruesekranz es en Saach füe sich. Sittdämm menge Mann jestorwe es, kann ich däe annesch bädde wie vüehäe. Ich kann jeed Jesätz beiste nooföhle, von dä Angs em Jaade bes an datt letzte Woet am Krütz. Datt Krütz moss me hennet sich bränge, dann kann me och am glorreichen Ruesekranz widde bädde. Et jet su vell, wo me füe bädde kann. Et ieesch füe de Fredde. En dä Famellich, em Dörf, em Land on op dä janze Welt. Et es su vell Leed, su vell Angs on Sörch en dä Welt. Su vell Mensche waade op e Vaterunser, die Trues on Kraft bruche. En dä Welt wieet su vell Schläechtes jekallt on jedääch. Bej dä Wallfahrt kann me dajänt de Ruesekranz bädde on aan osse Herrjott denke. Et soll doch net bloos datt Schläechte jesooht wäere. Däe Erzengel Michael hätt demm Düwel och net et Rejiment öwwelooße. Äe hätt demm jezeech, datt äe och noch do woe. Op ner Wallfahrt kann me zeje, datt me op dä Sitt vom Michael steeht on net op dä Sitt vom Düwel.
Ze vell es och net richtich Vüe 50 Joohr wue datt Heu Jaffel füe Jaffel laus om Bääne (Wiese) jelade, 3 bes 4 Meter huh. Wann däe och mem Wessboom zesaame jebonne wue, su woe dat doch en waggelich Saach. Die Wäech woere knubbelich on hatte Schlaachlauche. Wann me dann Pech hatt, kipp dä Wahn öm. Datt woe net bloß vell Ärbed, dä Fuhrmann wue och e janz Joohr jefopp, wel datt passiert woe. Wellem hatt senge Heuwahn scheef jelade. Wann äe Jlöck hatt, koom äe domet bes heem. Äe stipp die Sitt met däe lange Jaffel. Seng Frau dreww et Jespann. Se soll äwwe oppasse, datt se net öwwe Knubbel on dörch Lauche fahre dät. Wellem reef all Hellije aan, datt se bejm Stippe hellefe solle. Op eemool jeng ee Rad en e Schlaachlauch, on dä Wahn kipp no dä annere Sitt öm. Wellem, däe noch met alle Hellije am spreiche woe, hatt jesooht: Uhr blöd Männ, ihr sollt och net su ärch stippe, datt dä Wahn no dä annere Sitt kipp." Do sitt me, ze vell Höllef es och net richtich.
Wo es Bethlehem? Chreßdaach hätt emme jett Apates aan sich. Me meent, et wäe jett en dä Luff, watt die Löck ännet. Et es alles jemötliche, jett hätzliche. Jett, wat von Hätze kött on aan et Hätz jeht. Ich hatt em Advent dä Satz jehuet: "Wär Christus tausendmal in Bethlehem geboren und nicht in dir, du wärest doch verloren!' Dä Satz hatt ich en janz Zitt nojedroon, su wie me männichmool en Melodie, e Leed em Kopp hätt. Die Chreßmett woe am fröhe Owend. En festlich Kerch, de Krepp, wie se och füe 70‑80 Joohr att woe, do föhlt me sich richtich deheem. Et janze Dörf, alt on jong, woe en dä Kerch. Do kann me sich die Jeneratsiuene, die att jestorwe sen, debej denke. Meng Famellich on all die Löck, die me em Dörf jekannt hätt. Et es, als wenn me alle die Hand jänn könnt. Noom Evangelium hatten die Kenne an dä Krepp e kleen Jespräch. Et jeng öm die Frooch: "Wo ist die Krippe, wo der Stall?" "Bethlehem ist überall. Bethlehem ist hier und heut. Bethlehem ist jederzeit." Noom Owendeiße on no dä Bescherung hatt ich miee et jemötlich jemääch. Et Radio anjedräht, e Boch on jett Jebäck jehollt on en Käez aanjemääch. Do moot ich wiee an dä Dialog en dä Kerch denke. „…ist hier und heut." Wann jetz eene kääm, däe met senge schwangere Frau bej miee schloofe wöll, wel öwweall zo wäe, watt wüe ich dann doon? Wo et jrad su jemötlich woe? Füe die zwei mööt ich noch jett op dä Desch doon. Ich hann och noch vell Ärbed. Wel Chreßdaach es, wüe ich leewe 10 Mark jänn. Dat wäe och e jot Werk. Vlieech höllt ne annere se en et Huus. Wäe weeß, watt die füen Jedanke em Kopp haan, wann se och ieelich üsssehn? Warömm soll ich die Löck erenn holle? Ich wüe die zwei bej die Caritas schecke, die mööten se doch ejendlich opholle. Do wüe et och su sen wie bej miee. Vlieech woeren die och en dä Chreßmett jewäes, hatte en jot Präddich jehuet, hatten die Leede von dä Krepp on von Maria on Josef jesonge, su richtich jett füe et Hätz on et Jemöt. Wolle vlieech jrad de Kenne beschere on sich et jett jemötlich maache. Dann sollen se suen Löck affholle, wo se doch jesörch haan, datt dafüe e Heim do es. Su witt konnt ich miee noch vüestelle, wie et met dä Löck, die ich en Jedanke net opjehollt hatt, widde jeng. Do vell miee en, datt die Caritas op Hellichovend jo bloos e jrueß Huus es, wo kee Mensch dren es. Caritas heesch "Nächstenliebe", e Huus kann äwwe keen Nächstenliebe üben, datt konne bloos Mensche. Dafüe es emme Jeläjenheet. En Jedanke hatt ich die Jeläjenheet jehatt. En Jedanke hatt ich die Jeläjenheet vepass. Ens ehrlich, wäe hätt die Löck, wenn se werklich op Hellichovend konn wäere, erenn jehollt? Jeschenke on ne Chreßboom, Käeze on Jebäck, Musik on jot Eiße es ejendlich füe Chreßdaach ze wennich. Et hüet noch jett mieh debej.